Financiering

Nadat lockdown maatregelen in de loop van de 1ste helft van het jaar werden teruggedraaid kwam de economie weer opstoom, en sloeg de krimp om in een behoorlijk groei.  Nieuwe varianten van het virus in het najaar zorgden voor nieuwe beperkingen. Deze beperkingen hebben vooralsnog minder gevolgen voor de economie dan de eerdere lockdowns, echter de inflatie rees de pan uit. Daarmee was 2021 een complex jaar.

Korte rente
De korte depositorente is in 2021 door de Europese Centrale Bank (ECB) niet aangepast, dat wil zeggen dat als partijen geld willen stallen bij de ECB zij nog steeds 0,5% moeten betalen. In 2021 zijn, in verband met de economische gevolgen van de maatregelen ter bestrijding van corona, door centrale banken de forse opkoopprogramma’s van leningen verlengd. Het gevolg hiervan was dat de 3-maands Euribor rente nog iets verder is gedaald en op 31 december 2021 uit kwam op -0,573%. In de begroting hadden wij voorzichtigheidshalve gerekend met 0% voor leningen met een korte looptijd. Wij hebben in het eerste deel van het jaar nog leningen met een korte looptijd afgesloten tegen gemiddeld -/- 0,54%. Wij "verdienden" hierdoor circa € 32.000 in 2021. Dat is fors minder dan in 2020. Dit kwam doordat de liquiditeitspositie dusdanig gunstig ontwikkelde dat wij geen nieuwe leningen met korte looptijd na begin april nodig hadden om in de financieringsbehoefte te kunnen voorzien. Voor een verdere toelichting hierover verwijzen wij naar het onderdeel Schatkistbankieren over deze ontwikkelingen.
De huidige marktverwachting is dat de 3-maands Euribor rente zal gaan stijgen in de loop van 2022, vooral om toch iets te doen aan de fors opgelopen inflatie. Een absolute renteverhoging door ECB in 2022 lijkt op z'n vroegst in het 4de kwartaal aan de orde te zijn. Daarentegen verwacht de markt in Amerika dat de centrale bank (FED) de rente minstens 3x gaat verhogen en misschien zelfs 4 keer. Een voorloper voor Europa?  

Lange rente
De lange rente (basis is 10-jaars swaprente) is in de loop van 2021 behoorlijk in beweging geweest. Richting de zomermaanden zagen we een wat oplopende rente, die in korte tijd ook snel weer terugliep. Echter met het meer zichtbaar worden van de alsmaar oplopende inflatie in het najaar liep de lange rente toch wel op, ondanks de pogingen van de ECB om de inflatie-ontwikkelingen als iets tijdelijks te duiden, naar +0,30% eind van het jaar. Daarmee heeft de lange rente al met al een stijging van ruim 0,5% doorgemaakt ten op zichtte van begin 2021. Wij hadden bij het opstellen van de begroting een inschatting van de rente gemaakt met een bandbreedte tussen -/- 0,2% en +0,2% voor 2021 en rekende in de begroting voorzichtigheidshalve met 1,0%. Wij hebben in 2021 geen nieuwe lange leningen aangetrokken, dus geen "last" gehad van deze ontwikkelingen. Voor een verdere toelichting hierover verwijzen wij naar het onderdeel financiering verderop in deze paragraaf.
De voorspellingen voor 2022 blijven ongewis, echter de voorlopige aankondiging van de ECB om het corona- opkoopprogramma van obligaties in maart te staken, is aanleiding te veronderstellen dat de rente toch omhoog kan gaan.
Er is een bedrag in de paragraaf Weerstandsvermogen en Risicobeheersing voor risico's berekend, waarvan het feit dat de rente anders kan verlopen dan vooraf ingeschat, onderdeel uitmaakt, dit is geen toprisico. Uit de alinea (3.2.1.) over renterisicobeheer blijkt dat een eventuele rente stijging gedempt wordt door een grotere spreiding van de leningenportefeuille dan de wettelijk kaders voorschrijven.

Schatkistbankieren
Met betrekking tot de Wet schatkistbankieren moeten wij melden dat er in 2021 voor het eerst geld is gestald in Rijks schatkist. In de loop van april hielden wij voor het eerst meer geld op de bankrekeningen over dan wij op kortlopende en langlopende  leningen konden af lossen. Per balansdatum was er nog € 14 miljoen in Rijks schatkist. De belangrijkste redenen hiervoor zijn vooruit ontvangen subsidies, achterblijvende investeringen, grondverkopen en een fors hoger jaarrekeningresultaat. Wij hebben de af stortingen in Rijks schatkist zodanig gedaan dat wij ruimschoots binnen de toegestane drempelwaarden bleven. Voor de berekening van het drempelbedrag verwijzen wij u naar bijlage 4.10 Treasury.

De Wet Hof (Houdbare overheidsfinanciën) speelt een belangrijke rol met betrekking tot de investeringsruimte (grof vertaald meer kasuitgaven dan inkomsten) voor de decentrale overheden en het Rijk. Uiteindelijk is besloten om ook voor 2021 een landelijke EMU-tekortnorm van 0,27% van het bbp voor alle gemeenten gezamenlijk te hanteren.  Dit hele criterium heeft afgelopen jaar minder aandacht gehad. Desalniettemin zaten wij ruim binnen de norm. De vooraf bepaalde referentiewaarde was € 21,7 miljoen. In werkelijkheid zijn wij uitgekomen op -/-€ 89,7 miljoen. Niet uit te sluiten valt dit criterium weer meer aandacht zal gaan krijgen in de toekomst.

Aangepaste regelgeving
Eind 2014 is de Regeling Uitzettingen en Derivaten Decentrale Overheden (RUDDO) als onderdeel van de Wet Financiering Decentrale Overheden (FiDO) aangepast. De beperkingen die zijn opgelegd gaan minder ver dan bij de overige publieke entiteiten. De ratingeisen voor de mogelijke tegenpartijen zijn aangepast aan de huidige realiteit, dat willen zeggen dat er wettelijk nu een single A-rating als ondergrens geldt. Wij hanteren in ons treasurystatuut voorlopig nog een ondergrens van AA-. Vanuit spreiding in de financieringsvormen ligt de voorkeur bij nieuwe financieringen niet op de eerste plaats bij de inzet van rente-instrumenten. In de prijzen van de nieuwe leningen houden we rekening met een opslag, de zogenaamde liquiditeitstoeslag. Deze bewoog de afgelopen periode op het niveau van circa 0,15% bij een 10-jaars lening, waarbij tijdens het begin van de Covid-19 uitbrak even wat hoger lag.  We verwachten dat deze opslag in 2022 op ongeveer hetzelfde niveau zal liggen.

De administratieve organisatie van de treasuryfunctie is georganiseerd conform het door ons in 2014 vastgestelde Treasurystatuut. In 2020 heeft er kleine aanpassing op het statuut plaatsgevonden, hierdoor konden operationele activiteiten eenvoudiger worden uitgevoerd. Het gehele treasurystatuut wordt naar verwachting in het voorjaar van 2022 geactualiseerd.