Weerstandsvermogen en risicobeheersing

Risico's

2.1.4.1 Risico's algemene dienst

Bij het inventariseren van risico's kijken we naar:

  • de kans dat een risicogebeurtenis zich voordoet;
  • de invloed op de prestaties en het imago van de gemeente;
  • de financiële gevolgen van een risico.

Die risico’s kunnen eenmalig voorkomen of zijn voor een deel altijd aanwezig. Bij de bepaling van de grootte van de risico’s gaan we ervan uit, dat structurele risico’s in vier jaar worden gedekt door ombuigingen binnen de begroting, aanpassing van beleid of beheersmaatregelen. Deze systematiek leidt tot een verdubbeling van de financiële gevolgen. Het 1e jaar zijn de gevolgen 100%, het 2e jaar 67%, het 3e jaar 33% en het 4e jaar 0%.

De omvang van de financiële risico's van de Algemene Dienst is nu berekend op € 24,4 miljoen. In de MPB 2022-2025 (peildatum 7-9-2021) hadden wij nog een risicobedrag van € 47,6 miljoen, terwijl wij in de MPB 2021-2024 (peildatum risico's 1/9/2020) nog uit gingen van een risicobedrag van € 66 miljoen. Dit betekent wederom een forse verbetering van het risicobedrag. Onderstaand is de ontwikkeling van het risicobedrag in de afgelopen jaren grafisch weergegeven. Verderop zal op de belangrijkste wijzigingen worden ingezoomd.

Grafiek 4.3: Ontwikkeling risico's Algemene dienst en financieel effect

De daling in de laatste maanden van 2021 wordt onder meer veroorzaakt door een verdere afname van de risico's op het zorgdomein. Daarnaast is het risico als gevolg van Corona lager geworden nu het Rijk meer financiële steun heeft verleend en wij nog middelen beschikbaar hebben in de reserve corona. Verder zijn wij iets minder negatief over de rijksvergoedingen en/of ombuigingen in de komende jaren dan eerder ingeschat.

Risicoprofielen
Het risicobestand bestaat uit een groot aantal risico's die verschillen in omvang en kans van optreden. Om het risicoprofiel goed te kunnen duiden, is het interessant om in beeld te hebben hoe de verdeling van de risico's naar omvang / kans eruit ziet. Dit is onderstaand grafisch weergegeven waarbij op de verticale as de kans van optreden staat en op de horizontale as het risicobedrag.

TOP-risico’s

De matrix laat zien dat de meeste risico's beperkte financiële gevolgen hebben. De financiële TOP-risico's zitten in het kwadrant rechtsboven. Daar is de kans van optreden minimaal 25% en het risicobedrag minimaal € 1,0 mln. Volgens afspraak ligt onze aandacht primair bij deze risico's, reden waarom deze onderstaand nader zijn uitgewerkt.

TOP-risico's algemene dienst

Nr.

Eenheid

Risico

Bedrag

Kans

I/S

Netto financieel gevolg weerstands-vermogen

Impact op de doelstelling

Impact op het imago

Totaal

Programma 1

861

Afdeling concern zaken

Niet voldoen aan de AVG, inclusief datalekken

3.000.000

25%

I

750.000

1

3

4

1641

Afdeling financiën en control

Nog te verwachten extra rijksvergoeding en/of nog om te buigen in de MPB

10.000.000

25%

S

5.000.000

2

1

3

1601

Afdeling financiën en control

Financieel effect COVID-19

1.000.000

25%

S

500.000

2

2

4

474

Afdeling financiën en control

Aanvullende rijksvergoeding tekorten Jeugd (2023/2024/2025)

3.000.000

50%

I

1.500.000

2

1

3

Programma 3

1461

Afdeling projecten, programma's en interimmanagement

Tunnel Laan van Osseveld

3.175.000

50%

S

3.175.000

2

2

4

Programma 5

641

Afdeling Keten en accountmanagement

Financiële consequenties in MPB opgenomen tekorten en volume- en prijsontwikkeling Jeugdhulp worden onvoldoende door de ingezette maatregelen opgevangen

4.000.000

25%

S

2.000.000

1

1

2

Programma 7

761

Afdeling loket sociaal

Oplopende kosten (volume- en prijsontwikkeling) WMO (als gevolg van vergrijzing en inwoners zo lang mogelijk zelfstandig laten wonen)

4.000.000

25%

S

2.000.000

3

3

6

1441

Afdeling beleid maatschappelijke ontwikkeling

Nieuw verdeelmodel rijksbijdrage beschermd Wonen

4.000.000

25%

S

2.000.000

3

2

5

Overige risicos

7.518.375

Totaal

24.443.375

Ten opzichte van de financiële TOP-risico’s in de MPB 2022-2025 zijn enkele TOP-risico’s nieuw, gewijzigd of vervallen:

Nieuw

861 Niet voldoen aan de AVG, inclusief datalekken
Vanuit de boetes die door de Autoriteit Persoonsgegevens tot nu toe zijn opgelegd voor een overtreding van de AVG of een datalek, is circa € 750.000 het gemiddelde boetebedrag. De financiële gevolgen kunnen echter hoger zijn, door schadeclaims die betrokkenen kunnen indienen en door benodigde herstelmaatregelen (bijvoorbeeld het informeren van de betreffende burgers, forensisch onderzoek, nemen van additionele beveiligingsmaatregelen).

Gewijzigd

1641 Nog te verwachten extra rijksvergoeding en/of nog om te buigen in de MPB
Wij schatten de kans op een hogere rijksvergoeding Algemene Uitkering positiever in nu het nieuwe regeerakkoord bekend is en daarom hebben wij dit risico verlaagd.

1601 Financieel effect COVID-19
Het coronavirus COVID-19 heeft een grote impact op onze samenleving gehad. De verwachting begin 2022 is dat de pandemie ontwikkelt tot een endemie en langjarige nadelige gevolgen niet aan de orde zullen zijn. Uiteraard is dit nog met onzekerheden omgeven en is een pessimistischer scenario mogelijk.
Nu het Rijk de steunmaatregelen heeft uitgebreid en verlengd is het risico ten opzichte van de raming in september verlaagd. Basis voor de verlaging is de vierde quick scan corona.  

Fysiek domein
1461 Tunnel Laan van Osseveld
Voor de tunnel Laan van Osseveld is € 28,1 miljoen beschikbaar. Het is een complex project. Het project is gestart. Er zijn nog steeds de nodige risico's in het project, echter nu de start geweest is schatten wij de omvang van de risico's lager in. Het project kan een langere doorlooptijd hebben en de kosten kunnen alsnog hoger worden dan geraamd.

Sociaal domein
641 Financiële consequenties tekorten en volume en prijsontwikkeling Jeugdhulp worden onvoldoende door de ingezette maatregelen opgevangen
De overschrijding op de Jeugdzorg valt in 2021 lager uit dan verwacht. Oorzaken hiervoor zijn divers. Zowel het effect van de maatregelen als Corona (uitval van zorg, personeelstekort aanbieders) spelen hierbij een rol. Samen met de aanvullende maatregelen die gaan volgen uit de Hervormingsagenda zorgt dat ervoor dat wij het risico op budgetoverschrijding in de Jeugdzorg lager inschatten.

761 Financiële consequenties tekorten en volume en prijsontwikkeling WMO worden onvoldoende door de maatregelen opgevangen
In 2021 zien we een forse onderbesteding op het budget WMO (€ 10 miljoen). Ook hier zijn de oorzaken divers: inzet van maatregelen, wachtlijsten, effecten Corona en een afvlakkende groei van inwoners die van voorzieningen gebruik maken. De onderbesteding kent zowel incidentele als structurele effecten. Op basis van deze onderbesteding schatten wij het risico op een overschrijding van het budget lager in.

1441 Nieuw verdeelmodel rijksbijdrage beschermd Wonen
Per 1 januari 2022 is een wetswijziging doorgevoerd waardoor een bepaalde categorie inwoners die eerst onder Beschermd Wonen viel (kosten WMO voor de gemeente) nu onder de Wet Langdurige Zorg valt (kosten rijk). Deze verschuiving is aanzienlijk (40%). Financieel gezien is deze wijziging budgettair neutraal omdat zowel kosten lager worden als ook de rijksvergoeding. Het maakt echter wel dat het risico op de invoering van het nieuwe verdeelmodel fors lager wordt omdat de grondslag daarvoor (de rijksbijdrage) flink is gedaald. Daarnaast is er meer inzicht in de maatregelen die genomen worden om de transitie van Beschermd Wonen naar Beschermd Thuis uit te voeren. Ook uit dit inzicht volgt een lager risicobedrag.

Vervallen

1041 Volumemutatie aantal zorgplaatsen
Het risico dat een nieuwe zorginstelling zich zou vestigen op een vrijgekomen zorglocatie heeft zich niet voorgedaan. Wij verwachten dat dit risico in de toekomst niet voor zal doen, vandaar dat dit risico is vervallen.

561 Extra afschrijving op onderwijsgebouwen
De afgelopen perioden zijn er constructieve afspraken gemaakt met schoolbesturen over het afstoten van schoolgebouwen, met als gevolg dat de kans op leegstand en afwaarderingen is afgenomen. Herontwikkeling van voormalige onderwijslocaties naar woningbouw heeft nu meer mogelijkheden, vandaar dat dit geen TOP-risico meer is.

Risicobeheersing: actief aan de slag
De tabel toont aan dat de financiële TOP-risico's zich onder andere in het zorgdomein bevinden. Bij het opstellen van de jaarrekening hebben wij de diverse risico's wederom opnieuw beoordeeld en getoetst aan de genomen beheersmaatregelen. Waar nodig zijn de beheersmaatregelen bijgesteld.
De tunnel Laan van Osseveld blijft ook gedurende de uitvoering een groot risicovol project. We houden de projectcontrol van het project op sterkte. We beheersen het project in de projectorganisatie middels het continu actueel houden van de planning, budgetbewaking en het beheersen van risico's, door periodieke voortgangsbespreking in de overlegorganen. Hierbij worden ook de ramingen via (externe) second opinion getoetst.

Niet financiële TOP - risico's

Niet ieder risico heeft een financieel gevolg. Daaronder zijn ook risico's die ervoor kunnen zorgen dat wij doelstellingen niet halen en/of dat het imago geschaad wordt. Ook die risico’s zijn belangrijk om te beheersen en worden daarom apart in beeld gebracht. Voor de niet-financiële risico’s geldt dat zij als TOP-risico worden aangemerkt als zij een kans > 25% en een score van 4 tot en met 6 hebben waarbij de score als onderstaand wordt bepaald:

De scores betreffen:

  • Doelstelling wordt toch gehaald (1), de doelstelling wordt later gehaald (2), de doelstelling wordt niet gehaald (3);
  • Imagoschade: geringe schade (1), ernstige schade (2), zeer ernstige schade (3).

Grafisch ziet het risicoprofiel van deze niet-financiële risico’s er als volgt uit:

Het risicoprofiel laat zien dat er 16 niet financiële TOP-risico's zijn. In de onderstaande tabel zijn deze weergegeven.

TOP-risico's Algemene dienst

Nr.

Eenheid

Risico

Kans

Impact op de doelstelling

Impact op het imago

Totaal

Paragraaf

1662

Afdeling informatie

Beperkt absorptievermogen organisatie bij digitalisering van processen

25%

Doelstelling wordt later gehaald

Ernstige schade (regionale pers 4-6)

4

Programma 1

503

Afdeling concern zaken

Focus op actuele strategische koers en toekomstagenda

31%

Doelstelling wordt niet gehaald

Zeer ernstige schade (land.pers>6)

6

861

Afdeling concern zaken

Niet voldoen aan de AVG, inclusief datalekken

25%

Doelstelling is gehaald

Zeer ernstige schade (land.pers>6)

4

1601

Afdeling financiën en control

Financieel effect COVID-19

25%

Doelstelling wordt later gehaald

Ernstige schade (regionale pers 4-6)

4

Programma 3

1383

Afdeling beheer en onderhoud

Groen: toename van invasieve soorten

75%

Doelstelling wordt niet gehaald

Ernstige schade (regionale pers 4-6)

5

301

Afdeling beheer en onderhoud

Ongeval door gladheid

80%

Doelstelling wordt niet gehaald

Schade (plaatselijke pers 0-3)

4

302

Afdeling beheer en onderhoud

Onveiligheid medewerkers en derden

40%

Doelstelling is gehaald

Zeer ernstige schade (land.pers>6)

4

303

Afdeling beheer en onderhoud

Beheer en onderhoud wegen, bruggen etc.

30%

Doelstelling wordt niet gehaald

Zeer ernstige schade (land.pers>6)

6

1381

Afdeling beheer en onderhoud

Gevolgen langdurige droogte

45%

Doelstelling wordt niet gehaald

Schade (plaatselijke pers 0-3)

4

1421

Afdeling beheer en onderhoud

Overlastgevende soorten

70%

Doelstelling wordt niet gehaald

Schade (plaatselijke pers 0-3)

4

1461

Afdeling projecten, programma's en interimmanagement

Tunnel Laan van Osseveld

50%

Doelstelling wordt later gehaald

Ernstige schade (regionale pers 4-6)

4

Programma 7

761

Afdeling loket sociaal

Oplopende kosten (volume- en prijsontwikkeling) WMO (als gevolg van vergrijzing en inwoners zo lang mogelijk zelfstandig laten wonen)

25%

Doelstelling wordt niet gehaald

Zeer ernstige schade (land.pers>6)

6

1441

Afdeling beleid maatschappelijke ontwikkeling

Nieuw verdeelmodel rijksbijdrage beschermd Wonen

25%

Doelstelling wordt niet gehaald

Ernstige schade (regionale pers 4-6)

5

Programma 8

1681

Afdeling Vitaal ondernemend Apeldoorn

Zwembad Noord Oost

50%

Doelstelling wordt niet gehaald

Schade (plaatselijke pers 0-3)

4

Programma 9

1501

Afdeling omgevingsbeleid

Gevolgen en aanpak Landelijk stikstof besluit (PAS)

25%

Doelstelling wordt later gehaald

Ernstige schade (regionale pers 4-6)

4

Ten opzichte van de begroting 2022-2025 zijn in hoofdlijnen de volgende wijzigingen zichtbaar:

Nieuw:

1681 Zwembad Noord Oost
Aanvankelijke planning was dat het nieuwe zwembad medio 2024 in exploitatie kon worden
genomen. In 2021 heeft de nieuwe situatie zich voorgedaan dat een projectontwikkelaar de locatie Kerschoten heeft aangekocht ten behoeve van woningbouw. Ook heeft de gemeenteraad opdracht gegeven om het effect van de komst van het Korps mariniers te onderzoeken. Beide ontwikkelingen hebben er toe geleid dat het project is vertraagd. De huidige planning is dat het zwembad in 2026 of begin 2027 in exploitatie kan worden genomen.

Gewijzigd:

761 Oplopende kosten (volume- en prijsontwikkeling) WMO (als gevolg van vergrijzing en inwoners zo lang mogelijk zelfstandig laten wonen)
Het risico is naar beneden bijgesteld. Zie ook de toelichting bij de financiële TOP-risico’s.

1441 Nieuw verdeelmodel rijksbijdrage beschermd Wonen
Het risico is naar beneden bijgesteld. Zie ook de toelichting bij de financiële TOP-risico’s.

Vervallen:

1041 Volumemutatie aantal zorgplaatsen
Wij verwijzen voor de toelichting naar het financiële TOP-risico van dit onderdeel.

1581 SPUK
In het algemeen geldt de BTW over kosten van sportaccommodaties, door de vrijstelling, als kostprijsverhogend. Uitzondering geldt er voor bedrijven die een winstoogmerk hebben. Op 14 januari jl. heeft de fiscus uitgesproken dat Accres als winstbeogend beschouwd kan worden en de BTW over de aan Accres verhuurde accommodaties verrekend kan blijven worden. Daarmee is het risico op hogere kosten van exploitatie en onderhoud van sportaccommodaties komen te vervallen.

Risicobeheersing: actief aan de slag
Ook op de niet-financiële TOP-risico's treffen wij de nodige beheersmaatregelen. Voor een belangrijk deel gaat het daarbij om een proactieve houding. Zo strooien wij bij verwachte gladheid bijvoorbeeld preventief en behandelen wij bomen voordat de processierupsen zich hier kunnen vestigen. Verder investeren wij o.a. in deskundige medewerkers en werken wij aan het vergroten van het risicobewustzijn. Risicomanagement staat structureel op de agenda’s van de diverse gremia en breed in de organisatie vinden risicogesprekken plaats op gerichte onderwerpen.

Deze pagina is gebouwd op 05/24/2022 18:07:57 met de export van 05/24/2022 15:56:14